تحلیل مفهومی استعاره های نهجالبلاغه (رویکرد زبانشناسی شناختی)

مطالعه ی استعاره یکی از کانونی ترین محورهای رویکرد معنابنیاد زبان شناسی شناختی است. براساس نظریه ی شناختی لیکاف و جانسون (1980) در باب استعاره، جایگاه استعاره نظام مفهومی ای است که براساس آن می اندیشیم و عمل می کنیم. زبان نیز از آنجا که برگرفته از فرایند های ذهنی است، کاملاً استعاری است. به این ترتیب، براساس استعاره، دیگر صرفاً یک آرایه ی ادبی نیست که وظیفه اش تنها زینت کلام باشد. در این نظریه، استعاره به هر نوع مفهوم سازی یک حوزه ی مفهومی در قالب حوزه ی مفهومی دیگر اطلاق می شود. اصول نظریه را می توان در قالب هشت فرض اصلی همه جا حاضر بودن، حوزه ها، مدل، یک جهتی بودن، تغییرناپذیری، ضرورت، خلاقیت و تمرکز خلاصه کرد. محدودیت بررسی های استعاره در متون مذهبی ای همچون نهج البلاغه به جنبه های زیبایی شناختی آن، نگارنده را بر آن داشت تا در چارچوب نظریه ی معاصر استعاره، ضمن بررسی اصول این نظریه، به تحلیل مفهومی استعاره های نهج البلاغه و بازسازی مدل های شناختی آن ها بپردازد. یافته های این مقاله، که حاصل استخراج برخی از استعاره های نهج البلاغه، براساس تعریف نظریه ی معاصر استعاره و تحلیل آن در چارچوب این نظریه است،  ضمن تأیید اصول نظریه شناختی استعاره، فراوانی بسیار استعاره ها و ضرورت شناختی آن ها در نهج البلاغه را نشان می دهد.